高等学校化学学报 ›› 2023, Vol. 44 ›› Issue (3): 20220410.doi: 10.7503/cjcu20220410
收稿日期:
2022-06-09
出版日期:
2023-03-10
发布日期:
2023-03-14
通讯作者:
邢曦雯
E-mail:xingxiwen0025@sina.com
基金资助:
XIAO Heng2, LI Yongkui2, XING Xiwen1()
Received:
2022-06-09
Online:
2023-03-10
Published:
2023-03-14
Contact:
XING Xiwen
E-mail:xingxiwen0025@sina.com
Supported by:
摘要:
规律间隔成簇短回文重复序列及其相关蛋白9(Clustered regularly interspaced short palindromic repeats(CRISPR)/CRISPR-associated protein 9, CRISPR/Cas9)基因编辑技术作为一项基因工程领域革新式的技术, 为癌症、 遗传性疾病及感染性疾病等多种重大疾病的治疗提供了极大的帮助. 但如何在特定细胞和组织中实现时空调控的精准基因编辑, 进而避免脱靶效应, 依然是该技术在临床转化领域面临的重要挑战. 近年来, 通过化学分子和反应实现对CRISPR/Cas9活性的调控已经成为提升这项基因编辑技术效率的重要手段之一. 本文综合评述了一些最近报道的化学调控CRISPR/Cas9基因编辑的方法, 并对其在临床医学领域的应用前景进行了展望.
中图分类号:
TrendMD:
肖珩, 李永奎, 邢曦雯. 化学调控CRISPR/Cas9基因编辑技术的研究进展. 高等学校化学学报, 2023, 44(3): 20220410.
XIAO Heng, LI Yongkui, XING Xiwen. Recent Advances in Chemical Control of CRISPR/Cas9 Genome Editing Technology. Chem. J. Chinese Universities, 2023, 44(3): 20220410.
Fig.1 Schematic illustration of insertion of an evolved ligand⁃dependent intein enables small⁃molecule control of Cas9 (A), the ERT2⁃based strategy for 4⁃HT⁃inducible Cas9(B), inducible split⁃Cas9 system in the absence of rapamycin(C) and in the presence of rapamycin(D) and schematic representation of Cas9⁃ssODN conjugate formation and rationale for improving HDR efficiency(E)
Fig.2 Schematic illustration of AcrIIA4 binds to the SpyCas9⁃sgRNA complex(A), a high⁃throughput platform to identify small⁃molecule inhibitors of CRISPR⁃Cas9(B), on⁃off regulation of genome editing by a flap⁃type aptamer(C) and multidimensional chemical control of endogenous transcript levels(D)
Fig.3 Schematic illustration of Staudinger reduction⁃based chemical activation of gRNA to controlling(A), NAI⁃N3⁃enabled inhibition of CRISPR⁃Cas9 gene editing(B), the manipulation of RNA⁃guided nucleic acid cleavage with ninhydrin chemistry(C), light activation gRNA strategy to control CRISPR functions(D) and design of CRISPR⁃plus achieves photoactivatable blockade of Cas9⁃mediated DNA targeting(E)
Fig.4 Schematic illustration of supramolecular CRISPR⁃OFF switches(A), interference of Cas9⁃mediated DNA cleavage by RNA⁃binding small molecules(B) and thgRNA⁃based activation of CRISPR/Cas9 functions(C)
1 | Zhou W. Y., Deiters A., Angew. Chem. Int. Ed., 2016, 55(18), 5394—5399 |
2 | Gangopadhyay S. A., Cox K. J., Manna D., Lim D., Maji B., Zhou Q. X., Choudhary A., Biochemistry, 2019, 58(4), 234—244 |
3 | Zhuo C. Y., Zhang J. B., Lee J. H., Jiao J., Cheng D., Liu L., Kim H. W., Tao Y., Li M. Q., Signal Transduct. Target. Ther., 2021, 6(1), 238 |
4 | Wang H. X., Li M., Lee C. M., Chakraborty S., Kim H. W., Bao G., Leong K. W., Chem. Rev., 2017, 117(15), 9874—9906 |
5 | Song X. R., Liu C., Wang N., Huang H., He S. Y., Gong C. Y., Wei Y. Q., Adv. Drug Deliv. Rev., 2021, 168, 158—180 |
6 | Zhu H. B., Zhang L. L., Tong S., Lee C. M., Deshmukh H., Bao G., Nat. Biomed. Eng., 2019, 3(2), 126—136 |
7 | Zhang Z. Z., Wang Q. X., Liu Q., Zheng Y. D., Zheng C. X., Yi K. K., ZhaoY., Gu Y., Wang Y., Wang C., Zhao X. Z., Shi L. Q., Kang C. S., Liu Y., Adv. Mater., 2019, 31(51), 1905751 |
8 | Lu Y., Xue J. X., Deng T., Zhou X. J., Yu K., Deng L., Huang M. J., Yi X., Liang M. Z., Wang Y., Shen H. G., Tong R. Z., Wang W. B., Li L., Song J., Li J., Su X. X., Ding Z. Y., Gong Y. L., Zhu J., Wang Y. S., Zou B. W., Zhang Y., Li Y. Y., Zhou, L., Liu Y. M., Yu M., Wang Y. Q., Zhang X. W., Yin L. M., Xia X. F., Zeng Y., Zhou Q., Ying B. W., Chen C., Wei Y. Q., Li W. M., Mok T., Nat. Med., 2020, 26(5), 732—740. |
9 | Men K., Duan X. M., He Z. Y., Yang Y., Yao S. H., Wei Y. Q., Sci. China Life Sci., 2017, 60(5), 447—457 |
10 | Strzyz P., Nat. Rev. Mol. Cell Biol., 2020, 21(12), 714—714 |
11 | Zhang H. M., Qin C. H., An C. M., Zheng X. W., Wen S. X., Chen W. J., Liu X. F., Lv, Z. H., Yang, P. C., Xu W., Gao W., Wu Y. Y., Mol. Cancer, 2021, 20(1), 126 |
12 | Tong S., Moyo B., Lee C. M., Leong K., Bao G., Nat. Rev. Mater., 2019, 4(11), 726—737 |
13 | Doman J. L., Raguram A., Newby G. A., Liu D. R., Nat. Biotechnol., 2020, 38(5), 620—628 |
14 | Pickar⁃Oliver A., Gersbach C. A., Nat. Rev. Mol. Cell Biol., 2019, 20(8), 490—507 |
15 | Cai W. Q., Luo T. L., Mao L. Q., Wang M., Angew. Chem. Int. Ed., 2021, 60(16), 8596—8606 |
16 | Alyami M. Z., Alsaiari S. K., Li Y. Y., Qutub S. S., Aleisa F. A., Sougrat R., Merzaban J. S., Khashab N. M., J. Am. Chem. Soc., 2020, 142(4), 1715—1720 |
17 | Genga R. M., Kearns N. A., Maehr R., Methods, 2016, 101, 36—42 |
18 | Furuhata Y., Nihongaki Y., Sato M., Yoshimoto K., ACS Synth. Biol., 2017, 6(12), 2191—2197 |
19 | de Souza N., Nat. Methods, 2015, 12(3), 172 |
20 | Davis K. M., Pattanayak V., Thompson D. B., Zuris J. A., Liu D. R., Nat. Chem. Biol., 2015, 11(5), 316—318 |
21 | Liu K. I., Ramli M. N. B., Woo C. W. A., Wang Y. M., Zhao T. Y., Zhang X. J., Yim G. R. D., Chong B. Y., Gowher A., Chua M. Z. H., Jung J., Lee J. H. J., Tan M. H., Nat. Chem. Biol., 2016, 12(11), 980—987 |
22 | Zetsche B., Volz S. E., Zhang F., Nat. Biotechnol., 2015, 33(2), 139—142 |
23 | Ma M., Zhuang F. F., Hu X. B., Wang B. L., Wen X. Z., Ji J. F., Xi J. J., Cell Res., 2017, 27(4), 578—581 |
24 | Ling X. Y., Xie B. T., Gao X. Q., Chang L. Y., Zheng W., Chen H. Q., Huang Y. J., Tan L. Z., Li M., Liu T., Sci. Adv., 2020, 6(15), eaaz0051 |
25 | Koonin E. V., Makarova K. S., Science, 2018, 362(6411), 156—157 |
26 | Pawluk A., Davidson A. R., Maxwell K. L., Nat. Rev. Microbiol., 2018, 16(1), 12—17 |
27 | Pawluk A., Amrani N., Zhang Y., Garcia B., Hidalgo⁃Reyes Y., Lee J. Y., Edraki A., Shah M., Sontheimer E. J., Maxwell K. L., Davidson A. R., Cell, 2016, 167(7), 1829—1838.e9 |
28 | Rauch B. J., Silvis M. R., Hultquist J. F., Waters C. S., McGregor M. J., Krogan N. J., Bondy⁃Denomy J., Cell, 2017, 168(1/2), 150—158.e10 |
29 | Shin J., Jiang F. G., Liu J. J., Bray N. L., Rauch B. J., Baik S. H., Nogales E., Bondy⁃Denomy J., Corn J. E., Doudna J. A., Sci. Adv., 2017, 3(7), e1701620 |
30 | Maji B., Gangopadhyay S. A., Lee M., Shi M. C., Wu P., Heler R., Mok B., Lim D., Siriwardena S. U., Paul B., Dančík V., Vetere A., Mesleh M. F., Marraffini L. A., Liu D. R., Clemons P. A., Wagner B. K., Choudhary A., Cell, 2019, 177(4), 1067—1079.e19 |
31 | Li L., Xu S. J., Yan H., Li X. W., Yazd H. S., Li X., Huang T., Cui C., Jiang J. H., Tan W. H., Angew. Chem. Int. Ed., 2021, 60(5), 2221—2231 |
32 | Xiao H., Chen Y. Q., Yuan E. F., Li W., Jiang Z. R., Wei L., Su H. M., Zeng W. W., Gan Y. J., Wang Z. J., Yuan B. F., Qin S. S., Leng X. H., Zhou X., Liu S. M., Zhou X., ACS Appl. Mater. Interfaces, 2016, 8(36), 23542—23548 |
33 | Liu X. J., Yang F., Liu S., Zhang C. J., Liu Q. L., Chem. J. Chinese Universities, 2021, 42(11), 3277—3283 |
刘学娇, 杨帆, 刘爽, 张春娟, 刘巧玲. 高等学校化学学报, 2021, 42(11), 3277—3283 | |
34 | Zhao J., Inomata R., Kato Y., Miyagishi M., Nucleic Acids Res., 2021, 49(3), 1330—1344 |
35 | Raina K., Crews C. M., J. Biol. Chem., 2010, 285(15), 11057—11060 |
36 | Neklesa T. K., Winkler J. D., Crews C. M., Pharmacol. Ther., 2017, 174, 138—144 |
37 | Bondeson D. P., Crews C. M., Annu. Rev. Pharmacol. Toxicol., 2017, 57, 107—123 |
38 | Maji B., Moore C. L., Zetsche B., Volz S. E., Zhang F., Shoulders M. D., Choudhary A., Nat. Chem. Biol., 2017, 13(1), 9—11 |
39 | Wang S. R., Wu L. Y., Huang H. Y., Xiong W., Liu J., Wei L., Yin P., Tian T., Zhou X., Nat. Commun., 2020, 11(1), 91 |
40 | Habibian M., McKinlay C., Blake T. R., Kietrys A. M., Waymouth R. M., Wender P. A., Kool E. T., Chem. Sci., 2020, 11(4), 1011—1016 |
41 | Wang S. R., Huang H. Y., Liu J., Wei L., Wu L. Y., Xiong W., Yin P., Tian T., Zhou X., Adv. Sci., 2020, 7(13), 1903770 |
42 | Nihongaki Y., Kawano F., Nakajima T., Sato M., Nat. Biotechnol., 2015, 33(7), 755—760 |
43 | Nihongaki Y., Furuhata Y., Otabe T., Hasegawa S., Yoshimoto K., Sato M., Nat. Methods, 2017, 14(10), 963—966 |
44 | Nihongaki Y., Yamamoto S., Kawano F., Suzuki H., Sato M., Chem. Biol., 2015, 22(2), 169—174 |
45 | Liu H., Jiang J. H., Duan Z. J., Xu S. J., Huang F. J., Xia F., Chem. J. Chinese Universities, 2021, 42(11), 3321—3333 |
刘红, 江敬红, 段志娟, 徐仕军, 黄福建, 夏帆. 高等学校化学学报, 2021, 42(11), 3321—3333 | |
46 | Wang S. R., Wei L., Wang J. Q., Ji H. M., Xiong W., Liu J., Yin P., Tian T., Zhou X., ACS Chem. Biol., 2020, 15(6), 1455—1463 |
47 | Jain P. K., Ramanan V., Schepers A. G., Dalvie N. S., Panda A., Fleming H. E., Bhatia S. N., Angew. Chem. Int. Ed., 2016, 55(40), 12440—12444 |
48 | Shao Y., Jia H. Y., Cao T. Y., Liu D. S., Acc. Chem. Res., 2017, 50(4), 659—668 |
49 | Joyce L. A., Shabbir S. H., Anslyn E. V., Chem. Soc. Rev., 2010, 39(10), 3621—3632 |
50 | Xiong W., Liu X. Y., Qi Q. Q., Ji H. M., Liu F. B., Zhong C., Liu S. M., Tian T., Zhou X., Nucleic Acids Res., 2022, 50(3), 1241—1255 |
51 | Liu X. Y., Xiong W., Qi Q. Q., Zhang Y. T., Ji H. M., Cui S. Y., An J., Sun X. M., Yin H., Tian T., Zhou X., Nucleic Acids Res., 2022, 50(8), 4769—4783 |
52 | Siu K. H., Chen W., Nat. Chem. Biol., 2019, 15(3), 217—220 |
53 | Jin G. Z., Chakraborty A., Lee J. H., Knowles J. C., Kim H. W., J. Tissue Eng., 2020, 11, doi:10.1177/2041731419897460 |
54 | Hong W. Q., Huang M. Y., Wei Y. Q., Wei X. W., Sci. China Life Sci., 2019, 62(11), 1547—1549 |
55 | Liu C., Zhang L., Liu H., Cheng K., J. Control. Release, 2017, 266, 17—26 |
56 | Chen M. J., Mao A. W., Xu M., Weng Q. Y., Mao J. T., Ji J. S., Cancer Lett., 2019, 447, 48—55 |
57 | Crystal R. G., Hum. Gene Ther., 2014, 25(1), 3—11 |
58 | Hoeben R. C., Uil T. G., Cold Spring Harb. Perspect. Biol., 2013, 5(3), a013003 |
59 | Rui Y., Wilson D. R., Green J. J., Trends Biotechnol., 2019, 37(3), 281—293 |
60 | Li L., Song L. J., Liu X. W., Yang X., Li X., He T., Wang N., Yang S. L. X., Yu C., Yin T., Wen Y. Z., He Z. Y., Wei X. W., Su W. J., Wu Q. J., Yao S. H., Gong C. Y., Wei Y. Q., ACS Nano, 2017, 11(1), 95—111 |
61 | Hong W. Q., Huang M. Y., Wei Y. Q., Wei X. W., Sci. China Life Sci., 2019, 62(11), 1547—1549 |
62 | Xu X. J., Wan T., Xin H. H., Li D., Pan H. M., Wu J., Ping Y., J. Gene Med., 2019, 21(7), e3107 |
63 | Klein P. M., Wagner E., Antioxid. Redox Signal., 2014, 21(5), 804—817 |
64 | Liu J., Chang J., Jiang Y., Meng X. D., Sun T. M., Mao L. Q., Xu Q. B., Wang M., Adv. Mater., 2019, 31(33), e1902575 |
65 | Hager S., Wagner E., Expert Opin. Drug Deliv., 2018, 15(11), 1067—1083 |
66 | Qi Y., Song H. Q., Xiao H. H., Cheng G., Yu B. R., Xu F. J., Small, 2018, 14(42), e1803061 |
67 | Veiman K. L., Künnapuu K., Lehto T., Kiisholts K., Pärn K., Langel Ü., Kurrikoff K., J. Control. Release, 2015, 209, 238—247 |
68 | Takemoto H., Miyata K., Nishiyama N., Kataoka K., Adv. Genet., 2014, 88, 289—323 |
69 | Gialeli C., Theocharis A. D., Karamanos N. K., FEBS J., 2011, 278(1), 16—27 |
70 | Deng S. H., Li X. X., Liu S., Chen J. F., Li M. Q., Chew S. Y. A., Leong K. W., Cheng D., Sci. Adv., 2020, 6(29), eabb4005 |
71 | Cheng Q., Wei T., Farbiak L., Johnson L. T., Dilliard S. A., Siegwart D. J., Nat. Nanotechnol., 2020, 15(4), 313—320 |
[1] | 胡玉灿, 曹朝辉, 郑灵刚, 沈俊涛, 赵维, 戴磊. CRISPR⁃Cas基因编辑技术在微生物组工程中的应用[J]. 高等学校化学学报, 2023, 44(3): 20220362. |
[2] | 郇歆宇, 赖淦强, 黄悦, 杨财广. 化学干预N6-甲基腺嘌呤修饰的研究进展[J]. 高等学校化学学报, 2023, 44(3): 20220340. |
[3] | 盛劲菡, 郑琪臻, 汪铭. CRISPR/Cas9基因编辑非病毒递送系统[J]. 高等学校化学学报, 2023, 44(3): 20220344. |
[4] | 常丽颖, 凌鑫宇, 陈和祺, 王雪, 刘涛. 基因编辑在线粒体疾病中的应用[J]. 高等学校化学学报, 2023, 44(3): 20220363. |
[5] | 孔好, 徐菲洋, 王依香, 张艳. 基于小分子化学反应工具构建CRISPR-Cas9功能调控体系的研究进展[J]. 高等学校化学学报, 2023, 44(3): 20220346. |
[6] | 窦树珍, 王中舜, 吕男. 硅纳米结构对表面辅助激光解吸/电离质谱检测性能的提高[J]. 高等学校化学学报, 2021, 42(4): 1156. |
[7] | 林宁钦, 姚克, 陈祥军. 晶状体蛋白识别互作与白内障的研究进展[J]. 高等学校化学学报, 2021, 42(11): 3379. |
[8] | 刘红, 江敬红, 段志娟, 徐仕军, 黄福建, 夏帆. 光控CRISPR技术的研究进展[J]. 高等学校化学学报, 2021, 42(11): 3321. |
[9] | 黄玲, 庄梓健, 李翔, 石沐玲, 刘高强. 基于核酸适体的外泌体分子识别研究进展[J]. 高等学校化学学报, 2021, 42(11): 3493. |
[10] | 刘璇, 刘昊雨, 李一枫, 赵皎宏, 杨睿. 有机小分子对聚丙烯光氧老化的传染作用[J]. 高等学校化学学报, 2020, 41(12): 2838. |
[11] | 邵伟, LEE Jiyoung, 李方园, 凌代舜. 有机小分子纳米粒子的光学诊疗应用[J]. 高等学校化学学报, 2020, 41(11): 2356. |
[12] | 李金星, 邢晓凤, 齐中囡, 艾洪奇. 3种改性小分子对不同Aβ42纤维结构稳定性的影响机制研究[J]. 高等学校化学学报, 2018, 39(10): 2230. |
[13] | 陈栋, 张学强, 张晶莹, 王悦. 二苯胺取代吖啶衍生物发光材料的合成、 表征及电致发光性能[J]. 高等学校化学学报, 2015, 36(3): 484. |
[14] | 徐永红, 霍丹群, 法焕宝, 杨眉, 侯长军. 纳米金-卟啉复合传感阵列快速识别肺癌患者呼气中的有机小分子[J]. 高等学校化学学报, 2015, 36(2): 241. |
[15] | 孙书恒, 吴英, 周威龙, 陈友春, 李枫红. 以碱金属盐为阴极界面层的有机光电器件的制备及性能[J]. 高等学校化学学报, 2015, 36(2): 349. |
阅读次数 | ||||||
全文 |
|
|||||
摘要 |
|
|||||