高等学校化学学报 ›› 2023, Vol. 44 ›› Issue (3): 20220363.doi: 10.7503/cjcu20220363
常丽颖1,2,3, 凌鑫宇1,2,3, 陈和祺1,2,3, 王雪1,2,3, 刘涛1,2,3()
收稿日期:
2022-05-21
出版日期:
2023-03-10
发布日期:
2023-03-14
通讯作者:
刘涛
E-mail:taoliupku@pku.edu.cn
作者简介:
第一联系人:共同第一作者.
基金资助:
CHANG Liying1,2,3, LING Xinyu1,2,3, CHEN Heqi1,2,3, WANG Xue1,2,3, LIU Tao1,2,3()
Received:
2022-05-21
Online:
2023-03-10
Published:
2023-03-14
Contact:
LIU Tao
E-mail:taoliupku@pku.edu.cn
Supported by:
摘要:
线粒体作为细胞的能量工厂, 在维持细胞能量代谢与人类生命活动中发挥着至关重要的作用. 线粒体基因组的突变会导致一系列线粒体遗传代谢疾病的发生, 严重威胁人类生命健康, 发展靶向线粒体的基因编辑手段对于线粒体疾病的治疗具有重要意义. 近年来, 以限制性核酸酶、 锌指核酸酶、 转录激活因子样效应核酸酶、 规律成簇的间隔短回文重复序列(CRISPR)以及碱基编辑器为代表的一系列基因编辑方法迅速发展. 本文综合评述了基因编辑工具应用于哺乳动物细胞的线粒体DNA的研究进展、 不足和发展方向, 以期为线粒体疾病治疗技术的开发提供参考.
中图分类号:
TrendMD:
常丽颖, 凌鑫宇, 陈和祺, 王雪, 刘涛. 基因编辑在线粒体疾病中的应用. 高等学校化学学报, 2023, 44(3): 20220363.
CHANG Liying, LING Xinyu, CHEN Heqi, WANG Xue, LIU Tao. Applications of Gene Editing in Mitochondrial Diseases. Chem. J. Chinese Universities, 2023, 44(3): 20220363.
1 | Bratic I., Trifunovic A., Biochim. Biophys. Acta, 2010, 1797(6), 961—967 |
2 | Anderson S., Bankier A. T., Barrell B. G., de Bruijn M. H. L., Coulson A. R., Drouin J., Eperon I. C., Nierlich D. P., Roe B. A., Sanger F., Schreier P. H., Smith A. J., Staden R., Young I. G., Nature, 1981, 290(5806), 457—465 |
3 | Pagliarini D. J., Calvo S. E., Chang B., Sheth S. A., Vafai S. B., Ong S. E., Walford G. A., Sugiana C., Boneh A., Chen W. K., Hill D. E., Vidal M., Evans J. G., Thorburn D. R., Carr S. A., Mootha V. K., Cell, 2008, 134(1), 112—123 |
4 | Pfanner N., Warscheid B., Wiedemann N., Nat. Rev. Mol. Cell Biol., 2019, 20(5), 267—284 |
5 | Rath S., Sharma R., Gupta R., Ast T., Chan C., Durham T. J., Goodman R. P., Grabarek Z., Haas M. E., Hung W. H. W., Joshi P. R., Jourdain A. A., Kim S. H., Kotrys A. V., Lam S. S., McCoy J. G., Meisel J. D., Miranda M., Panda A., Patgiri A., Rogers R., Sadre S., Shah H., Skinner O. S., To T. L., Walker M. A., Wang H., Ward P. S., Wengrod J., Yuan C. C., Calvo S. E., Mootha V. K., Nucleic Acids Res., 2021, 49(D1), D1541—D1547 |
6 | Gorman G. S., Chinnery P. F., DiMauro S., Hirano M., Koga Y., McFarland R., Suomalainen A., Thorburn D. R., Zeviani M., Turnbull D. M., Nat. Rev. Dis. Primers., 2016, 2, 16080 |
7 | Gorman G. S., Schaefer A. M., Ng Y., Gomez N., Blakely E. L., Alston C. L., Feeney C., Horvath R., Yu⁃Wai⁃Man P., Chinnery P. F., Taylor R. W., Turnbull D. M., McFarland R., Ann. Neurol., 2015, 77(5), 753—759 |
8 | McFarland R., Taylor R. W.,Turnbull D. M., Lancet Neurol., 2010, 9(8), 829—840 |
9 | Wallace D. C., Singh G., Lott M. T., Hodge J. A., Schurr T. G., Lezza A. M., Elsas L. J., Nikoskelainen E. K., Science, 1988, 242(4884), 1427—1430 |
10 | Ji F., Sharpley M. S., Derbeneva O., Alves L. S., Qian P., Wang Y. L., Chalkia D., Lvova M., Xu J. C., Yao W., Simon M., Platt J., Xu S. Q., Angelin A., Davila A., Huang T. S., Wang P. H., Chuang L. M., Moore L. G., Qian G. S., Wallace D. C., Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 2012, 109(19), 7391—7396 |
11 | Pelnena D., Burnyte B., Jankevics E., Lace B., Dagyte E., Grigalioniene K., Utkus A., Krumina Z., Rozentale J., Adomaitiene I., Stavusis J., Pliss L., Inashkina I., Mitochondrial DNA Part A, 2018, 29(7), 1115—1120 |
12 | Wei Y. P., Cui L. Y., Peng B., J. Neurol., 2018, 265(10), 2388—2395 |
13 | Sofou K., de Coo I. F. M., Ostergaard E., Isohanni P., Naess K., De Meirleir L., Tzoulis C., Uusimaa J., Lönnqvist T., Bindoff L. A., Tulinius M., Darin N., J. Med. Genet., 2018, 55(1), 21—27 |
14 | Gorelick A. N., Kim M., Chatila W. K., La K., Hakimi A. A., Berger M. F., Taylor B. S., Gammage P.A., Reznik E., Nat. Metab., 2021, 3(4), 558—570 |
15 | Kauppila T. E. S., Kauppila J. H. K.,Larsson N. G., Cell Metab., 2017, 25(1), 57—71 |
16 | Yonova⁃Doing E., Calabrese C., Gomez⁃Duran A., Schon K., Wei W., Karthikeyan S., Chinnery P. F., Howson J. M. M., Nat. Genet., 2021, 53(7), 982—993 |
17 | Herbert M., Turnbull D., Nat. Rev. Mol. Cell Biol., 2018, 19(2), 71—72 |
18 | Magnusson J., Orth M., Lestienne P., Taanman J. W., Exp. Cell Res., 2003, 289(1), 133—142 |
19 | Gustafsson C. M., Falkenberg M., Larsson N. G., Annu. Rev. Biochem., 2016, 85, 133—160 |
20 | Filograna R., Mennuni M., Alsina D., Larsson N. G., FEBS Lett., 2021, 595(8), 976—1002 |
21 | Brown T. A.,Clayton D. A., Nucleic Acids Res., 2002, 30(9), 2004—2010 |
22 | Kazak L., Reyes A., Holt I. J., Nat. Rev. Mol. Cell Biol., 2012, 13(10), 659—671 |
23 | Peeva V., Blei D., Trombly G., Corsi S., Szukszto M. J., Rebelo⁃Guiomar P., Gammage P. A., Kudin A. P., Becker C., Altmüller J., Minczuk M., Zsurka G., Kunz W. S., Nat. Commun., 2018, 9, 1727 |
24 | Nissanka N., Bacman S. R., Plastini M. J., Moraes C. T., Nat. Commun., 2018, 9, 2491 |
25 | Thorburn D. R., J. Inherit. Metab. Dis., 2004, 27(3), 349—362 |
26 | Lebon S., Chol M., Benit P., Mugnier C., Chretien D., Giurgea I., Kern I., Girardin E., Hertz⁃Pannier L., de Lonlay P., Rötig A., Rustin P., Munnich A., J. Med. Genet., 2003, 40(12), 896—899 |
27 | Tatuch Y., Christodoulou J., Feigenbaum A., Clarke J. T., Wherret J., Smith C., Rudd N., Petrova⁃Benedict R., Robinson B. H., Am. J. Hum. Genet., 1992, 50(4), 852—858 |
28 | Wei W., Tuna S., Keogh M. J., Smith K. R., Aitman T. J., Beales P. L., Bennett D. L., Gale D. P., Bitner⁃Glindzicz M. A. K., Black G. C., Brennan P., Elliott P., Flinter F. A., Floto R. A., Houlden H., Irving M., Koziell A., Maher E. R., Markus H. S., Morrell N. W., Newman W. G., Roberts I., Sayer J. A., Smith K. G. C., Taylor J. C., Watkins H., Webster A. R., Wilkie A. O. M., Williamson C., Diseases N. B. R., Pilot G. P. R. D., Ashford S., Penkett C. J., Stirrups K. E., Rendon A., Ouwehand W. H., Bradley J. R., Raymond F. L., Caulfield M., Turro E., Chinnery P. F., Science, 2019, 364(6442), eaau6520 |
29 | Khan S. M., Bennett J. P., J. Bioenerg. Biomembr., 2004, 36(4), 387—393 |
30 | Iyer S., Bergquist K., Young K., Gnaiger E., Rao R. R., Bennett J. P., Hum. Gene Ther., 2012, 23(6), 647—657 |
31 | Iyer S., Thomas R., Portell F., Dunahm L., Quigley C., Bennett J., Nat. Prec., 2008,https: //doi.org/10.1038/npre.2008.2084.1 |
32 | Iyer S., Thomas R. R., Portell F. R., Dunham L. D., Quigley C. K., Bennett J. P., Mitochondrion, 2009, 9(3), 196—203 |
33 | Chuah J. A., Matsugami A., Hayashi F., Numata K., Biomacromolecules, 2016, 17(11), 3547—3557 |
34 | Chuah J. A., Yoshizumi T., Kodama Y., Numata K., Sci. Rep., 2015, 5, 7751 |
35 | Yoshizumi T., Oikawa K., Chuah J. A., Kodama Y., Numata K., Biomacromolecules, 2018, 19(5), 1582—1591 |
36 | Yu H., Koilkonda R. D., Chou T. H., Porciatti V., Ozdemir S. S., Chiodo V., Boye S. L., Boye S. E., Hauswirth W. W., Lewin A. S., Guy J., Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 2012, 109(20), E1238—E1247 |
37 | Yu H., Mehta A., Wang G. F., Hauswirth W. W., Chiodo V., Boye S. L., Guy J., Mol. Vis., 2013, 19,1482—1491 |
38 | Faria R., Albuquerque T., Neves A. R., Bhatt H., Biswas S., Cardoso A. M., de Lima M. C. P., Jurado A. S., Costa D., J. Mol. Liq., 2020, 316, 113873 |
39 | Coutinho E., Batista C., Sousa F., Queiroz J., Costa D., Mol. Pharm., 2017, 14(3), 626—638 |
40 | Song N., Xiao P. H., Ma K., Kang M. M., Zhu W., Huang J. C., Wang D., Tang B. Z., Chem. Res. Chinese Universities, 2021, 37(1), 52—65 |
41 | Fang F., Gao Y. T., Luo L., Chem. Res. Chinese Universities, 2021, 37(1), 137—142 |
42 | Lyrawati D., Trounson A., Cram D., Pharm. Res., 2011, 28(11), 2848 |
43 | Weissig V., Torchilin V. P., J. Drug Target, 2001, 9(1), 1—13 |
44 | Weissig V., Torchilin V. P., Adv. Drug Del. Rev., 2001, 49(1/2), 127—149 |
45 | Bae Y., Jung M. K., Song S. J., Green E. S., Lee S., Park H. S., Jeong S. H., Han J., Mun J. Y., Ko K. S., Choi J. S., Mitochondrion, 2017, 37, 27—40 |
46 | Yamada Y., Akita H., Kamiya H., Kogure K., Yamamoto T., Shinohara Y., Yamashita K., Kobayashi H., Kikuchi H., Harashima H., Biochim. Biophys. Acta, 2008, 1778(2), 423—432 |
47 | Yamada Y., Harashima H., Adv. Drug Del. Rev., 2008, 60(13), 1439—1462 |
48 | Furukawa R., Yamada Y., Kawamura E., Harashima H., Biomaterials, 2015, 57, 107—115 |
49 | Kawamura E., Hibino M., Harashima H., Yamada Y., Mitochondrion, 2019, 49, 178—188 |
50 | Kawamura E., Maruyama M., Abe J., Sudo A., Takeda A., Takada S., Yokota T., Kinugawa S., Harashima H., Yamada Y., Mol. Ther. Nucleic. Acids, 2020, 20, 687—698 |
51 | Srivastava S., Moraes C. T., Hum. Mol. Genet., 2001, 10(26), 3093—3099 |
52 | Bayona⁃Bafaluy M. P., Blits B., Battersby B. J., Shoubridge E. A., Moraes C. T., Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 2005, 102(40), 14392—14397 |
53 | Bacman S. R., Williams S. L., Garcia S., Moraes C. T., Gene Ther., 2010, 17(6), 713—720 |
54 | Bacman S. R., Williams S. L., Duan D., Moraes C. T., Gene Ther., 2012, 19(11), 1101—1106 |
55 | Reddy P., Ocampo A., Suzuki K., Luo J., Bacman S. R., Williams S. L., Sugawara A., Okamura D., Tsunekawa Y., Wu J., Lam D., Xiong X., Montserrat N., Esteban C. R., Liu G. H., Sancho⁃Martinez I., Manau D., Civico S., Cardellach F., O’Callaghan M. D., Campistol J., Zhao H., Campistol J. M., Moraes C. T., Belmonte J. C. I., Cell, 2015, 161(3), 459—469 |
56 | Bacman S. R., Williams S. L., Hernandez D., Moraes C. T., Gene Ther., 2007, 14(18), 1309—1318 |
57 | Tanaka M., Borgeld H. J., Zhang J., Muramatsu S., Gong J. S., Yoneda M., Maruyama W., Naoi M., Ibi T., Sahashi K., Shamoto M., Fuku N., Kurata M., Yamada Y., Nishizawa K., Akao Y., Ohishi N., Miyabayashi S., Umemoto H., Muramatsu T., Furukawa K., Kikuchi A., Nakano I., Ozawa K., Yagi K., J. Biomed. Sci., 2002, 9(6), 534—541 |
58 | Alexeyev M. F., Venediktova N., Pastukh V., Shokolenko I., Bonilla G., Wilson G. L., Gene Ther., 2008, 15(7), 516—523 |
59 | Kim Y. G., Cha J., Chandrasegaran S., Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 1996, 93(3), 1156—1160 |
60 | Urnov F. D., Miller J. C., Lee Y. L., Beausejour C. M., Rock J. M., Augustus S., Jamieson A. C., Porteus M. H., Gregory P. D., Holmes M. C., Nature, 2005, 435(7042), 646—651 |
61 | Minczuk M., Papworth M. A., Kolasinska P., Murphy M. P., Klug A., Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 2006, 103(52), 19689—19694 |
62 | Gammage P. A., Rorbach J., Vincent A. I., Rebar E. J., Minczuk M., EMBO Mol. Med., 2014, 6(4), 458—466 |
63 | Gammage P. A., Gaude E., van Haute L., Rebelo⁃Guiomar P., Jackson C. B., Rorbach J., Pekalski M. L., Robinson A. J., Charpentier M., Concordet J. P., Frezza C., Minczuk M., Nucleic Acids Res., 2016, 44(16), 7804—7816 |
64 | Gammage P. A., Viscomi C., Simard M. L., Costa A. S. H., Gaude E., Powell C. A., van Haute L., McCann B. J., Rebelo⁃Guiomar P., Cerutti R., Zhang L., Rebar E. J., Zeviani M., Frezza C., Stewart J. B., Minczuk M., Nat. Med., 2018, 24(11), 1691—1695 |
65 | Kauppila J. H. K., Baines H. L., Bratic A., Simard M. L., Freyer C., Mourier A., Stamp C., Filograna R., Larsson N. G., Greaves L. C.,Stewart J. B., Cell Rep., 2016, 16(11), 2980—2990 |
66 | Minczuk M., Papworth M. A., Miller J. C., Murphy M. P., Klug A., Nucleic Acids Res., 2008, 36(12), 3926—3938 |
67 | Christian M., Cermak T., Doyle E. L., Schmidt C., Zhang F., Hummel A., Bogdanove A. J., Voytas D. F., Genetics, 2010, 186(2), 757—761 |
68 | Bacman S. R., Williams S. L., Pinto M., Peralta S., Moraes C. T., Nat. Med., 2013, 19(9), 1111—1113 |
69 | Hashimoto M., Bacman S. R., Peralta S., Falk M. J., Chomyn A., Chan D. C., Williams S. L.,Moraes C. T., Mol. Ther., 2015, 23(10), 1592—1599 |
70 | Yang Y., Wu H., Kang X. J., Liang Y. H., Lan T., Li T. J., Tan T., Peng J. Y., Zhang Q. J., An G., Liu Y. L., Yu Q., Ma Z. L., Lian Y., Soh B., Chen Q. F., Liu P., Chen Y. Y., Sun X. F., Li R., Zhen X. M., Liu P., Yu Y., Li X. P., Fan Y., Protein Cell, 2018, 9(3), 283—297 |
71 | Yahata N., Boda H., Hata R., Mol. Ther. Methods Clin. Dev., 2021, 20, 54—68 |
72 | Bacman S. R., Kauppila J. H. K., Pereira C. V., Nissanka N., Miranda M., Pinto M., Williams S. L., Larsson N. G., Stewart J. B., Moraes C. T., Nat. Med., 2018, 24(11), 1696—1700 |
73 | Anzalone A. V., Koblan L. W., Liu D. R., Nat. Biotechnol., 2020, 38(7), 824—844 |
74 | Chen S., Wang R., Lei C., Nie Z., Chem. Res. Chinese Universities, 2020, 36(2), 157—163 |
75 | Jo A., Ham S., Lee G. H., Lee Y. I., Kim S., Lee Y. S., Shin J. H., Lee Y., BioMed Res. Int., 2015, 2015, 305716 |
76 | Gammage P. A., Moraes C. T., Minczuk M., Trends Genet., 2018, 34(2), 101—110 |
77 | Loutre R., Heckel A. M., Smirnova A., Entelis N., Tarassov I., IUBMB Life, 2018, 70(12), 1233—1239 |
78 | Bian W. P., Chen Y. L., Luo J. J., Wang C., Xie S. L., Pei D. S., ACS Synth. Biol., 2019, 8(4), 621—632 |
79 | Wang G., Chen H. W., Oktay Y., Zhang J., Allen E. L., Smith G. M., Fan K. C., Hong J. S., French S. W., McCaffery J. M., Lightow⁃lers R. N., Morse H. C., Koehler C. M., Teitell M. A., Cell, 2010, 142(3), 456—467 |
80 | Antón Z., Mullally G., Ford H. C., van der Kamp M. W., Szczelkun M. D., Lane J. D., J. Cell Sci., 2020, 133(18), jcs248468 |
81 | Hussain S. R. A., Yalvac M. E., Khoo B., Eckardt S., McLaughlin K. J., Front. Genet., 2021, 12, 627050 |
82 | Peters L., Meister G., Mol. Cell, 2007, 26(5), 611—623 |
83 | Swarts D. C., Makarova K., Wang Y. L., Nakanishi K., Ketting R. F., Koonin E. V., Patel D. J., van der Oost J., Nat. Struct. Mol. Biol., 2014, 21(9), 743—753 |
84 | Ryazansky S., Kulbachinskiy A., Aravin A. A., mBio, 2018, 9(6), e01935—18 |
85 | Cao Y. W., Sun W., Wang J. F., Sheng G., Xiang G. H., Zhang T. T., Shi W. Y., Li C., Wang Y. L., Zhao F. Q., Wang H. Y., Cell Discov., 2019, 5, 38 |
86 | Kuzmenko A., Oguienko A., Esyunina D., Yudin D., Petrova M., Kudinova A., Maslova O., Ninova M., Ryazansky S., Leach D., Aravin A. A., Kulbachinskiy A., Nature, 2020, 587(7835), 632—637 |
87 | Zekonyte U., Bacman S. R., Smith J., Shoop W., Pereira C. V., Tomberlin G., Stewart J., Jantz D., Moraes C. T., Nat. Commun., 2021, 12(1), 3210 |
88 | Arnould S., Chames P., Perez C., Lacroix E., Duclert A., Epinat J. C., Stricher F., Petit A. S., Patin A., Guillier S., Rolland S., Prieto J., Blanco F. J., Bravo J., Montoya G., Serrano L., Duchateau P., Pâques F., J. Mol. Biol., 2006, 355(3), 443—458 |
89 | Mok B. Y., de Moraes M. H., Zeng J., Bosch D. E., Kotrys A. V., Raguram A., Hsu F., Radey M. C., Peterson S. B., Mootha V. K., Mougous J. D., Liu D. R., Nature, 2020, 583(7817), 631—637 |
90 | Mok B. Y., Kotrys A. V., Raguram A., Huang T. P., Mootha V. K., Liu D. R., Nat. Biotechnol., 2022, doi: 10.1038/s41587⁃022⁃01256⁃8 |
91 | Guo J. Y., Zhang X., Chen X. X., Sun H. F., Dai Y. C., Wang J. Y., Qian X. Z., Tan L., Lou X., Shen B., Cell Discov., 2021, 7(1), 78 |
92 | Qi X. L., Chen X. X., Guo J. Y., Zhang X., Sun H. F., Wang J. Y., Qian X. Z., Li B., Tan L., Yu L., Chen W., Zhang L. F., Ma Y. W., Shen B., Cell Discov., 2021, 7(1), 95 |
93 | Lee H., Lee S., Baek G., Kim A., Kang B. C., Seo H., Kim J. S., Nat. Commun., 2021, 12(1), 1190 |
94 | Kang B. C., Bae S. J., Lee S., Lee J. S., Kim A., Lee H., Baek G., Seo H., Kim J., Kim J. S., Nat. Plants, 2021, 7(7), 899—905 |
95 | Wei Y. H., Xu C. L., Feng H., Xu K., Li Z. F., Hu J., Zhou L., Wei Y., Zuo Z. R., Zuo E. W., Li W., Yang H., Zhang M. L., Cell Discov., 2022, 8(1), 7 |
96 | Chen X. X., Liang D., Guo J. Y., Zhang J. Q., Sun H. F., Zhang X. L., Jin J. C., Dai Y. C., Bao Q. M., Qian X. Z., Tan L., Hu P., Ling X. F., Shen B., Xu Z. F., Cell Discov., 2022, 8(1), 8 |
97 | Lim K., Cho S. I., Kim J. S., Nat. Commun., 2022, 13(1), 366 |
98 | Wei Y. H., Li Z. F., Xu K., Feng H., Xie L., Li D., Zuo Z. R., Zhang M. L., Xu C. L., Yang H., Zuo E. W., Cell Discov., 2022, 8(1), 27 |
99 | Lei Z. X., Meng H. W., Liu L. L., Zhao H., Rao X. C., Yan Y. C., Wu H., Liu M., He A. B., Yi C. Q., Nature, 2022, doi: 10.1038/s41586⁃022⁃04836⁃5 |
100 | Cho S. I., Lee S., Mok Y. G., Lim K., Lee J., Lee J. M., Chung E., Kim J. S., Cell, 2022, 185(10), 1764—1776.e12 |
101 | Ling X. Y., Chang L. Y., Chen H. Q., Gao X. Q., Yin J. H., Zuo Y., Huang Y. J., Zhang B., Hu J. Z., Liu T., Mol. Cell, 2021, 81(22), 4747—4756.e7 |
102 | Ling X. Y., Gao X. Q., Chang L. Y., Chen H. Q., Shi X. M., Liu T., Chem. Commun., 2020, 56(54), 7515—7518 |
103 | Ling X. Y., Xie B. T., Gao X. Q., Chang L. Y., Zheng W., Chen H. Q., Huang Y. J., Tan L. Z., Li M., Liu T., Sci. Adv., 2020, 6(15), eaaz0051 |
104 | Ling X. Y., Chang L. Y., Chen H. Q., Liu T., STAR Protocols, 2022, 3(2), 101321 |
[1] | 盛劲菡, 郑琪臻, 汪铭. CRISPR/Cas9基因编辑非病毒递送系统[J]. 高等学校化学学报, 2023, 44(3): 20220344. |
[2] | 孔好, 徐菲洋, 王依香, 张艳. 基于小分子化学反应工具构建CRISPR-Cas9功能调控体系的研究进展[J]. 高等学校化学学报, 2023, 44(3): 20220346. |
[3] | 肖珩, 李永奎, 邢曦雯. 化学调控CRISPR/Cas9基因编辑技术的研究进展[J]. 高等学校化学学报, 2023, 44(3): 20220410. |
[4] | 胡玉灿, 曹朝辉, 郑灵刚, 沈俊涛, 赵维, 戴磊. CRISPR⁃Cas基因编辑技术在微生物组工程中的应用[J]. 高等学校化学学报, 2023, 44(3): 20220362. |
[5] | 刘红, 江敬红, 段志娟, 徐仕军, 黄福建, 夏帆. 光控CRISPR技术的研究进展[J]. 高等学校化学学报, 2021, 42(11): 3321. |
阅读次数 | ||||||
全文 |
|
|||||
摘要 |
|
|||||