高等学校化学学报 ›› 2022, Vol. 43 ›› Issue (12): 20220567.doi: 10.7503/cjcu20220567
秦文婕1, 黄一倬1, 罗潇1,2(), 钱旭红1,2, 杨有军1(
)
收稿日期:
2022-08-26
出版日期:
2022-12-10
发布日期:
2022-09-28
通讯作者:
罗潇,杨有军
E-mail:xluo@chem.ecnu.edu.cn;youjunyang@chem.ecnu.edu.cn
作者简介:
第一联系人:共同第一作者.
基金资助:
QIN Wenjie1, HUANG Yizhuo1, LUO Xiao1,2(), QIAN Xuhong1,2, YANG Youjun1(
)
Received:
2022-08-26
Online:
2022-12-10
Published:
2022-09-28
Contact:
LUO Xiao, YANG Youjun
E-mail:xluo@chem.ecnu.edu.cn;youjunyang@chem.ecnu.edu.cn
Supported by:
摘要:
菁染料是一类经典的荧光染料母核, 具有摩尔消光系数大、 吸收波长可调、 溶解性良好及生物兼容性好等优点, 被广泛用于蛋白标记、 痕量金属离子检测、 生物活性物质检测、 细胞和活体成像及肿瘤靶向治疗等领域. 近年来, 生物医学领域对活体结构及功能成像深度提出更高的需求, 基于优异的长波长染料母核开发近红外荧光分子探针逐渐成为领域的研究重点. 吲哚七甲川菁染料(Cy7)是一类最具代表性的菁染料, 本文重点综合评述了自1992年以来基于Cy7结构开发的分子探针, 并介绍了该类荧光探针的设计策略. 最后, 讨论了该领域研究面临的挑战, 并对未来的发展方向进行了总结和展望.
中图分类号:
TrendMD:
秦文婕, 黄一倬, 罗潇, 钱旭红, 杨有军. 基于Cy7类菁染料分子探针的设计策略. 高等学校化学学报, 2022, 43(12): 20220567.
QIN Wenjie, HUANG Yizhuo, LUO Xiao, QIAN Xuhong, YANG Youjun. Probe Design Strategies for Cy7-type Cyanine Dyes. Chem. J. Chinese Universities, 2022, 43(12): 20220567.
Fig.4 Moleculars structure of pH fluorescent probes 13—16 based on PET mechanism(A), UV⁃Vis spectra and fluorescence spectra(Flu) of probe 15 in PBS, pH=4.4(B), UV⁃Vis spectra of probe 15 at various pH values in 20 mmol/L PBS buffer(C), emission spectra of probe 15 under increasing pH levels upon excitation at 637 nm(pH=4.4—8.0)(D)[18]Copyright 2017, Royal Society of Chemistry.
Fig.10 Molecular structures of several pH and metal ion probes 44—47 based on spiro⁃cyclization(A), pH⁃dependence of the fluorescence emission spectra of probe 44[10 μmol/L, V(PBS)/V(DMF)=95∶5] upon excitation at 745 nm(B), representative fluorescence images of the mouse injected with probe 44 during LPS⁃mediated inflammatory response in vivo(C)[44]Copyright 2015, Royal Society of Chemistry.
Fig.27 Sensing mechanism of probe 104 for Cys⁃SSH(A), dose dependent fluorescent emission spectra of probe 104 response to Gys⁃SSH(left: λex=730 nm; right: λex=614 nm)(B)[84]Copyright 2016, the Royal Society of Chemistry.
Fig.31 Sensing mechanism of probe 113 for hypochlorous acid(A), UV⁃Vis absorption spectra(B) and fluorescence emission spectra(C) of probe 113 response to HOCl[92]Copyright 2021, the Royal Society of Chemistry.
Fig.39 Molecular structure of pH probe 130(A) and fluorescence imaging of 4T1 tumour⁃bearing mice after i.v. injection of Cy⁃TPA NPs at different time intervals(B)[103]Copyright 2022, The Royal Society of Chemistry.
1 | Sun W., Guo S., Hu C., Fan J., Peng X., Chem. Rev., 2016, 116(14), 7768—7817 |
2 | Li Y., Zhou Y., Yue X., Dai Z., Bioact. Mater., 2021, 6(3), 794—809 |
3 | Zhou H., Ren T., Chem⁃Asian, 2022, 17, 1—9 |
4 | Luo X., Gu L., Qian X., Yang Y., Chem. Commun., 2020, 56(64), 9067—9078 |
5 | Strekowski L., Lipowska M., Patonay G., J. Org. Chem., 1992, 57(17), 4578—4580 |
6 | Gorecki T., Patonay G., Strekowski L., Chin R., Salazar N., J. Heterocyclic. Chem., 1996, 33(6), 1871—1876 |
7 | Tarazi L., George A., Patonay G., Strekowski L., Talanta., 1998, 46(6), 1413—1424 |
8 | Ozmen B., Akkaya E., Tetrahedron. Lett., 2000, 41(47), 9185—9188 |
9 | Tang B., Huang H., Xu K., Tong L., Yang G., Liu X., An L., Chem. Commun., 2006, (34), 3609—3611 |
10 | Tang B., Cui L., Xu K., Tong L., Yang G., An L., ChemBioChem, 2008, 9(7), 1159—1164 |
11 | Li P., Fang L., Zhou H., Zhang W., Wang X., Li N., Zhong H., Tang B., Chem. Eur. J., 2011, 17(38), 10520—10523 |
12 | Li P., Duan X., Chen Z., Liu Y., Xie T., Fang L., Li X. R., Yin M., Tang B., Chem. Commun., 2011, 47(27), 7755—7757 |
13 | Cao X., Lin W., Wan W., Chem. Commun., 2012, 48(50), 6247—6249 |
14 | Yang Y., Cheng T., Zhu W., Xu Y., Qian X., Org. Lett., 2011, 13(2), 264—267 |
15 | Berezin M., Guo K., Teng B., Edwards W., Anderson C., Vasalatiy O., Gandjbakhche A., Griffiths G., Achilefu S., J. Am. Chem. Soc., 2009, 131(26), 9198—9200 |
16 | Tang B., Liu X., Xu K., Huang H., Yang G., An L., Chem. Commun., 2007, (36), 3726—3728 |
17 | Tang B., Yu F., Li P., Tong L., Duan X., Xie T., Wang X., J. Am. Chem. Soc., 2009, 131(8), 3016—3023 |
18 | Meng X., Li W., Sun Z., Zhang J., Zhou L., Deng G., Gong P., Cai L., J. Mater. Chem. B, 2017, 5(47), 9405—9411 |
19 | Mai H., Wang Y., Li S., Jia R., Li S., Peng Q., Xie Y., Hu X., Wu S., Chem. Commun., 2019, 55(51), 7374—7377 |
20 | Sasaki E., Kojima H., Nishimatsu H., Urano Y., Kikuchi K., Hirata Y., Nagano T., J. Am. Chem. Soc., 2005, 127(11), 3684—3685 |
21 | Xu K., Wang L., Qiang M., Wang L., Li P., Tang B., Chem. Commun., 2011, 47(26), 7386—7388 |
22 | Xu K., Chen H., Tian J., Ding B., Xie Y., Qiang M., Tang B., Chem. Commun., 2011, 47(33), 9468—9470 |
23 | Yu F. B. A., Li P., Li G., Zhao G., Chu T., Han K., J. Am. Chem. Soc., 2011, 133(29), 11030—11033 |
24 | Yu F., Li P., Wang B., Han K., J. Am. Chem. Soc., 2013, 135(20), 7674—7680 |
25 | Yu F., Li P., Song P., Wang B., Zhao J., Han K., Chem. Commun., 2012, 48(41), 4980—4982 |
26 | Yu F., Song P., Li P., Wang B., Han K., Chem. Commun., 2012, 48(62), 7735—7737 |
27 | Tian F., Jia Y., Zhang Y., Song W., Zhao G., Qu Z., Li C., Chen Y., Li P., Biosens. Bioelectron., 2016, 86, 68—74 |
28 | Wang R., Chen L., Liu P., Zhang Q., Wang Y., Chemistry⁃Eur. J., 2012, 18(36), 11343—11349 |
29 | Xu K., Qiang M., Gao W., Su R., Li N., Gao Y., Xie Y., Kong F., Tang B., Chem. Sci., 2013, 4(3), 1079—1086 |
30 | Lim S., Hong K., Kim D., Kwon H., Kim H., J. Am. Chem. Soc., 2014, 136(19), 7018—7025 |
31 | Zhang J., Yu B., Ning L., Zhu X., Wang J., Chen Z., Liu X., Yao X., Zhang X., Zhang H., Eur. J. Org. Chem., 2015, 2015(8), 1711—1718 |
32 | Yin J., Kwon Y., Kim D., Lee D., Kim G., Hu Y., Ryu J., Yoon J., Nat. Protoc., 2015, 10(11), 1742—1754 |
33 | Yoon S. A., Kim W., Sharma A., Verwilst P., Won M., Lee M. H., Sensors, 2018, 18(9), 2897—3009 |
34 | Lee D., Jeong K., Luo X., Kim G., Yang Y. J., Chen X. Q., Kim S., Yoon J., J. Mater. Chem. B, 2018, 6(17), 2541—2546 |
35 | Xu Y., Li R., Zhou X., Li W., Ernest U., Wan H., Li L., Chen H., Yuan Z., Talanta., 2019, 205, 120125 |
36 | Xu Z., Huang X., Zhang M. X., Chen W., Liu S. H., Tan Y., Yin J., Anal. Chem., 2019, 91(17), 11343—11348 |
37 | Wang R., Yu F., Chen L., Chen H., Wang L., Zhang W., Chem. Commun., 2012, 48(96), 11757—11759 |
38 | Zhang K., Zhang J., Xi Z., Li L., Gu X., Zhang Q., Yi L., Chem. Sci., 2017, 8(4), 2776—2781 |
39 | Okuda K., Okabe Y., Kadonosono T., Ueno T., Youssif B. G. M., Kizaka⁃Kondoh S., Nagasawa H., Bioconjugate. Chem., 2012, 23(3), 324—329 |
40 | Youssif B. G. M., Okuda K., Kadonosono T., Salem O., Hayallah A. A. M., Hussein M. A., Kizaka⁃Kondoh S., Nagasawa H., Chem. Pharm. Bull., 2012, 60(3), 402—407 |
41 | Xu K., Wang F., Pan X., Liu R., Ma J., Kong F., Tang B., Chem. Commun., 2013, 49(25), 2554—2556 |
42 | Li Y., Sun Y., Li J., Su Q., Yuan W., Dai Y., Han C., Wang Q., Feng W., Li F., J. Am. Chem. Soc., 2015, 137(19), 6407—6416 |
43 | Song F., Peng X., Lu E., Wang Y., Zhou W., Fan J., Tetrahedron. Lett., 2005, 46(28), 4817—4820 |
44 | He L. W., Lin W. Y., Xu Q. Y., Ren M. G., Wei H., Wang J. Y., Chem. Sci., 2015, 6(8), 4530—4536 |
45 | Kar C., Shindo Y., Oka K., Nishiyama S., Suzuki K., Citterio D., RSC Adv., 2017, 7(40), 24970—24980 |
46 | Karton⁃Lifshin N., Segal E., Omer L., Portnoy M., Satchi⁃Fainaro R., Shabat D., J. Am. Chem. Soc., 2011, 133(28), 10960—10965 |
47 | Liu X. J., Hu B., Cheng R. R., Kong F. P., Pan X. H., Xu K., Tang B., Chem. Commun., 2016, 52(40), 6693—6696 |
48 | Li P., Wang J., Wang X., Ding Q., Bai X., Zhang Y., Su D., Zhang W., Zhang W., Tang B., Chem. Sci., 2019, 9(10), 2805—2810 |
49 | Zhang W., Wang Y., Dong J., Zhang Y., Zhu J., Gao J., Dyes Pigm., 2019, 171, 107753 |
50 | Xing P., Zhe Z., Niu Y., Qi Y., Lei D., Wang C., Chem. Commun., 2018, 54, 9889—9892 |
51 | Li H. Y., Li X. H., Shi W., Xu Y. H., Ma H. M., Angew. Chem. Int. Ed., 2018, 57(39), 12830—12834 |
52 | Maity D., Raj A., Karthigeyan D., Kundu T. K., Govindaraju T., Supramol. Chem., 2015, 27(9), 589—594 |
53 | Wang Y., Hou X., Liu C., Lei M., Zhou Q., Hu S., Xu Z., Inorg. Chem. Commun., 2019, 101, 135—141 |
54 | Wu L., Ding Q., Wang X., Li P., Fan N., Zhou Y., Tong L., Zhang W., Zhang W., Tang B., Anal. Chem., 2020, 92(1), 1245—1251 |
55 | Maity D., Govindaraju T., Org. Biomol. Chem., 2013, 11(13), 2098—2104 |
56 | Zhang X., Huang Y., Han X., Wang Y., Zhang L., Chen L., Anal. Chem., 2019, 91(22), 14728—14736 |
57 | Lin X., Lu X., Zhou J., Ren H., Dong X., Zhao W., Chen Z., Spectrochim. Acta A, 2019, 213, 416—422 |
58 | Su D., Cheng D., Lv Y., Ren X., Wu Q., Yuan L., Spectrochim. Acta A, 2020, 226, 117635 |
59 | Han J., Han M., Tung C., Mol. Biosyst., 2013, 9(12), 3001—3008 |
60 | Karton⁃Lifshin N., Vogel U., Sella E., Seeberger P., Shabat D., Lepenies B., Org. Biomol. Chem., 2013, 11(17), 2903—2910 |
61 | Shi Y., Zhang S., Zhang X., Analyst, 2013, 138(7), 1952—1955 |
62 | Chevalier A., Zhang Y., Khdour O., Kaye J., Hecht S., J. Am. Chem. Soc., 2016, 138(37), 12009—12012 |
63 | Gao Z., Sun J., Gao M., Yu F., Chen L., Chen Q., Sensor. Actuat. B: Chem., 2018, 265, 565—574 |
64 | Zhang Y., Chen X., Yuan Q., Bian Y., Li M., Su D., Gao X., Sensor. Actuat. B: Chem., 2022, 354, 131129 |
65 | Wu H., Alexander S., Jin S., Devaraj N., J. Am. Chem. Soc., 2016, 138(36), 11429—11432 |
66 | Zhou E., Gong S., Xia Q., Feng G., ACS Sensors, 2021, 6(3), 1312—1320 |
67 | Li P., Tang B., Xing Y., Li P., Yang G., Zhang L., Analyst, 2008, 133(10), 1409—1415 |
68 | Lou Z., Li P., Song P., Han K., Analyst, 2013, 138(21), 6291—6295 |
69 | Sun M., Yu H., Zhu H., Ma F., Zhang S., Huang D., Wang S., Anal. Chem., 2014, 86(1), 671—677 |
70 | Li H., Guan L., Zhang X., Yu H., Huang D., Sun M., Wang S., Talanta, 2016, 161, 592—598 |
71 | Zhang X., Zhao W., Li B., Li W., Zhang C., Hou X., Jiang J., Dong Y., Chem. Sci., 2018, 9(43), 8207—8212 |
72 | Pan H., Liu Y., Liu S., Ou Z., Chen H., Li H., Talanta, 2019, 202, 329—335 |
73 | Lin X., Qin W., Chen Y., Bao L., Li N., Wang S., Liu K., Kong F., Yi T., Sensor. Actuat. B: Chem., 2020, 324, 128732 |
74 | Wang Z., Cong T., Zhong W., Lau J., Kwek G., Chan⁃Park M., Xing B., Angew. Chem. Int. Ed., 2021, 60(31), 16900—16905 |
75 | Strekowski L., Lipowska M., Patonay G., Org. Chem., 1992, 57(17), 4578—4580 |
76 | Peng X., Song F., Lu E., Wang Y., Zhou W., Fan J., Gao Y., J. Am. Chem. Soc., 2005, 127(12), 4170-4171 |
77 | Chen X., Peng X., Cui A., Wang B., Li W., Rong Z., Photochem. Photobiol. A, 2006, 181(1), 79—85 |
78 | Tarazi L., Choi H., Mason J. C., Sowell J., Strekowski L., Patonay G., Microchem. J., 2002, 72(1), 55—62 |
79 | Kiyose K., Kojima H., Urano Y., Nagano T., J. Am. Chem. Soc., 2006, 128(20), 6548—6549 |
80 | Zhu M., Yuan Z., Liu X., Xu J., Org. Lett., 2008, 10(7), 1481—1484 |
81 | Guo Z., Zhu W., Zhu M., Wu X., Chem. Eur. J., 2010, 16(48), 14424—14432 |
82 | Liu Y., Chen M., Cao T., Sun Y., Li F., J. Am. Chem. Soc., 2013, 135(26), 9869—9876 |
83 | Cao X., Lin W., He L., Org. Lett., 2011, 13(17), 4716—4719 |
84 | Han X., Yu F., Song X., Chen L., Chem. Sci., 2016, 7(8), 5098—5107 |
85 | Huang Y., Yu F., Wang J., Chen L., Anal. Chem., 2016, 88(7), 4122—4129 |
86 | Yu F., Peng L., Song P., Wang B., Zhao J., Han K., Chem. Commun., 2012, 48(23), 2852—2854 |
87 | Zhang A., Liu H., Gao X., Xu K., Tang B., Anal. Chem., 2021, 93(26), 9244—9249 |
88 | Hu X., Su Y., Ma Y., Jiang Y., Chem. Commun., 2015, 51, 15118—15121 |
89 | Wang R., Han X., You J. M., Yu F., Chen L., Anal. Chem., 2018, 90(6), 4054—4061 |
90 | Liu B., Wang H., Yang D., Tan R., Zhao R. R., Xu R., Zhou Z. J., Zhang J. F., Zhou Y., Dyes. Pigm., 2016, 133, 127—131 |
91 | Zhu D., Li G., Xue L., Jiang H., Org. Biomol. Chem., 2013, 11(28), 4577—4580 |
92 | Huang L., Su W., Zhao Y., Zhan J., Lin W., J. Mater. Chem., 2021, 9(11), 2666—2673 |
93 | Jin D., Wang B. W., Hou Y. Q., Du Y. C., Li X., Chen L. G., Dyes Pigm., 2019, 170(62), 1338—1344 |
94 | Myochin T., Kiyose K., Hanaoka K., Kojima H., Terai T., Nagano T., J. Am. Chem. Soc., 2011, 133(10), 3401—3409 |
95 | He Y., Wang S., Yu P., Yan K., Ming J., Yao C., He Z., Eltoni A. M., Khan A., Zhu X., Sun C., Lei Z., Zhang F., Chem. Sci., 2021, 12(31), 10474—10482 |
96 | Miki K., Kojima K., Oride K., Harada H., Morinibu A., Ohe K., Chem. Commun., 2017, 53(55), 7792—7795 |
97 | Guo Z., Kim G. H., Shin I., Yoon J., Biomaterials, 2012, 33(31), 7818—7827 |
98 | Wang X., Guo Z., Zhu S., Tian H., Zhu W., Chem. Commun., 2014, 50(88), 13525—13528 |
99 | Patonay G., Casay G. A., Lipowska M., Strekowski L., Talanta, 1993, 40(6), 935—942 |
100 | Strekowski L., Mason J. C., Lee H., Say M., Patonay G., J. Heterocyclic. Chem., 2004, 41(2), 227—232 |
101 | Liu Y., Zhou J., Wang L., Hu X., Liu X., Liu M., Cao Z., Shangguan D., Tan W., J. Am. Chem. Soc., 2016, 138(38), 12368—12374 |
102 | Zheng L., Wang L., Liu Y., Guo C., Hou Y., Liu X., Zhang X., Colloid. Surface A, 2018, 546, 83—90 |
103 | Wu Y., Wei K., Ma G., Ji C., Yin M., Biomater. Sci., 2022, 10(11), 2964—2971 |
104 | Guo Z., Nam S., Park S., Yoon J., Chem. Sci., 2012, 3(9), 2760—2765 |
105 | Yin K., Yu F., Zhang W., Chen L., Biosens. Bioelectron., 2015, 74, 156—164 |
106 | Yu F., Gao M., Li M., Chen L., Biomater. Sci., 2015, 63(63), 93—101 |
107 | Huang Y., Yu F., Wang J., Chen L., Anal. Chem., 2016, 88(7), 4122—4129 |
108 | Gao M., Zhang X., Wang Y., Liu Q., Yu F., Huang Y., Ding C., Chen L., Anal. Chem., 2019, 91(12), 7774—7781 |
109 | Wang X., Sun J., Zhang W., Ma X., Lv J., Tang B., Chem. Sci., 2013, 4(6), 2551—2556 |
110 | Wang J., Wen Y., Huo F., Yin C., Sensor. Actuat. B: Chem., 2019, 297, 126773 |
111 | Hu C., Sun W., Cao J., Gao P., Wang J., Fan J., Song F., Sun S., Peng X., Org. Lett., 2013, 15(15), 4022—4025 |
112 | Wang Y., Gao M., Chen Q., Yu F., Jiang G., Chen L., Anal. Chem., 2018, 90(16), 9769—9778 |
113 | Wang Y., Gao M., Liao C., Yu F., Chen L., Sensor. Actuat. B: Chem., 2019, 301, 127038 |
114 | Li Y., Deng Y., Liu J., Fu J., Sun Y., Ouyang R., Miao Y., Sensor. Actuat. B: Chem., 2019, 286, 337—345 |
115 | Zhou N., Huo F., Yue Y., Yin C., J. Am. Chem. Soc., 2020, 142(41), 17751—17755 |
116 | Qiu D., Pan H., Li M., Chen H., Li H., J. Photochem. Photobiol A, 2018, 151—158 |
117 | Wei K., Ma L., Ma G., Ji C., Yin M., Dyes. Pigm., 2019, 143, 294—300 |
118 | Huang Y., He N., Wang Y., Zhang L., Kang Q., Wang Y., Shen D., Choo J., Chen L., J. Mater. Chem. B, 2019, 7(15), 2557—2564 |
119 | Fan J., Zhan P., Hu M., Sun W., Tang J., Wang J., Sun S., Song F., Peng X., Org. Lett., 2013, 15(3), 492—495 |
120 | Fan J., Hu M., Zhan P., Peng X., Chem. Soc. Rev., 2013, 42(1), 29—43 |
121 | Oushiki D., Kojima H., Terai T., Arita M., Hanaoka K., Urano Y., Nagano T., J. Am. Chem. Soc., 2010, 132(8), 2795—2801 |
122 | Jia X., Chen Q., Yang Y., Tang Y., Wang R., Xu Y., Zhu W., Qian X., J. Am. Chem. Soc., 2016, 138(34), 10778—10781 |
123 | Takahashi S., Piao W., Matsumura Y., Komatsu T., Ueno T., Terai T., Kamachi T., Kohno M., Nagano T., Hanaoka K., J. Am. Chem. Soc., 2012, 134(48), 19588—19591 |
124 | Zhang Y., Bi J., Xia S., Mazi W., Wan S., Mikesell L., Luck R. L., Liu H., Molecules, 2018, 23(10), 2679 |
125 | Chen X., Lee D., Yu S., Kim G., Lee S., Cho Y., Jeong H., Nam K. T., Yoon J., Biomaterials, 2017, 122, 130—140 |
126 | Li R., Xue F., Cao C., Wei P., Yi T., Sens. Actuators. B, 2019, 297, 126791 |
[1] | 吴尚荣, 金冰, 张楠, 柳影, 刘祥军, 李松青, 上官棣华. 一种不对称菁染料及其与不同结构DNA的相互作用[J]. 高等学校化学学报, 2014, 35(10): 2085. |
阅读次数 | ||||||
全文 |
|
|||||
摘要 |
|
|||||